Norrænar kvikmyndir í fókus // Roy Andersson
Norrænar Kvikmyndir í Fókus í Norræna húsinu dagana 21.-24. febrúar. Aðgangur á myndirnar er ókeypis en við mælum með að fólk tryggi sér frímiða á tix.is.
Engar auglýsingar / Enskur texti / talað mál sænska
Sænski kvikmyndagerðarmaðurinn Roy Andersson er í hópi þekktustu og virtustu kvikmyndaleikstjóra Norður-Evrópu og hefur hlotið lof jafnt gagnrýnenda sem gesta listrænna kvikmyndahúsa fyrir óhefðbundna sýn og frásagnaraðferð. „Kyrralífsfagurfræði“ Andersson einkennist af löngum, kyrrstæðum skotum með gleiðhorni og djúpum fókus og tengist náið kenningu hans um að kvikmyndir geti, rétt eins og aðrar listgreinar, gegnt veigamiklu hlutverki í samfélagi dagsins í dag: Að hvetja til félagslegrar og siðferðislegrar meðvitundar meðal þeirra sem á horfa. Andersson notar kvikmyndir sínar og „fagurfræði kyrralífsins“ til að takast á við ýmsar undirstöðuspurningar, jafnt félagslegar, pólitískar sem heimspekilegar, í samtíma okkar: spurningar sem varða mannlega tilvist, sértæk vandamál nútímamannsins og áfallasögu fyrri alda, sem fylgir okkur eftir. Hann lítur á kvikmyndir sínar sem andsvar við því sem hann kallar „óttann við alvarleikann“ og skort á gagnrýnni skoðun í samfélagi og miðlum dagsins í dag.
Árið 2000 gerði Andersson fyrstu myndina í þrísögu sem hann segir vera úttekt á því hvað það þýðir að vera manneskja. Á frummálinu nefnast þessar myndir Sånger från andra våningen (2000), Du levande (2007) og En duva satt på en gren och funderade på tillvaron (2014). Hvað felst í tilvist mannsins? Myndirnar í þrísögunni eru settar saman úr stuttum en heildstæðum atriðum þar sem varpað er fram spurningum um meðvitund, ábyrgð og arfleifð sögunnar í lífi samtímamannsins. Myndmál Andersson er á stundum langsótt og leitar oft fanga í myndmáli þeirrar sársaukafullu arfleifðar fasisma, nasisma og þjóðernishreinsana sem allir Vesturlandabúar eiga sameiginlega, en þó er það ónotalega kunnuglegt okkur. Frá árinu 2000 og um fimmtán ára skeið voru kvikmyndirnar sem á eftir komu í nokkuð áþekkum stíl, þar sem Andersson leitaðist við að brúa bilið á milli draums og raunveruleika. Þótt viðfangsefni Andersson séu gjarnan býsna þung er yfirbragðið létt og hann bregður af og til fyrir sig farsakenndum og beittum stíl. Hann dregur regluverk, viðmið og stofnanir samfélagsins gjarnan sundur og saman í beittu háði, en sýnir þau sem standa utangarðs eða verja vonlausan málstað í jákvæðara ljósi.
Auðþekkjanlegur stíll Andersson, sem einkennist af löngum skotum, kyrrstæðum myndum, gráum litatónum og eins konar myndrænni kyrrð í bland við afkáralega viðburði, er stíll frumlegs kvikmyndagerðarmanns sem er einstakur í sinni röð. Sjálfur segir Andersson gjarnan að hann kjósi helst „ofurraunsæi“ og kvikmyndar hvert atriði og hvert sett með einni myndavél, frá einu sjónarhorni, til að skapa kyrrstæðar smámyndir, stútfullar af merkingarhlöðnum smáatriðum. Þetta er nálgun sem hann hefur tileinkað sér á ferli sínum sem auglýsingagerðarmaður, en hann á að baki yfir 400 auglýsingar.
Hrífandi og sérstakar kvikmyndir Roys Andersson hafa afar sjaldan verið sýndar á Íslandi og NORRÆNAR KVIKMYNDIR Í FÓKUS, þar sem kvikmyndirnar þrjár í þrísögu hans um „tilvist mannsins“ verða m.a. sýndar, er því sérlega spennandi menningarviðburður.
SÝNING Í ATRIUM
Samhliða sýningum á helstu kvikmyndum Andersson á fjögurra daga tímabili verður sýningin „En gaman að heyra að þið hafið það gott“ sett upp í Atrium Norræna hússins, en sýningin hverfist um efni sem tengist þrísögunni.
KVIKMYNDIR
SÖNGVAR OFAN AF ANNARRI HÆÐ (SÅNGER FRÅN ANDRA VÅNINGEN, 2000)
Lengd 94 mínútur / Enskur texti
Kvöld eitt, einhvers staðar á okkar hluta jarðkúlunnar, á sér stað röð órökréttra atburða: Skrifstofumaður er rekinn úr starfi með niðurlægjandi hætti; vegalaus innflytjandi verður fyrir hrottalegri árás á fjölfarinni götu; töframaður gerir afdrifarík mistök í miðri sýningu. Mitt í öllu óðagotinu er ein manneskja: Það er Karl. Á meðan nýtt árþúsund spinnur vef sinn utan um mennina, svo úr verður víðtækt, andlegt niðurbrot, áttar Karl sig smám saman á því hversu afkáralegur staður veröldin okkar er og honum verður ljóst hvað það er í raun ótrúlega erfitt að vera manneskja …
Fimmtudagur 21. feb. kl. 20:00. Opnunarmynd Nordic Film Focus.
Laugardagur 23. feb. kl. 16:00.
ÞÚ SEM LIFIR (DU LEVANDE, 2007)
Þú sem lifir er kvikmynd um mannlega tilvist, um athafnir og atferli mannanna, um hugrenningar og áhyggjur mannanna, um drauma mannanna og sorgir mannanna, um gleði mannanna og um óslökkvandi þrá mannanna eftir viðurkenningu og ást.
Föstudagur 22. feb. kl. 19:00
Laugardagur 23. feb. kl. 18:30
DÚFA SAT Á GREIN OG HUGLEIDDI LÍFIÐ OG TILVERUNA (EN DUVA SATT PÅ EN GREN OCH FUNDERADE PÅ TILLVARON, 2014)
Í kjölfar myndanna Söngvar ofan af annarri hæð og Þú sem lifir kom þessi kvikmynd Andersson, sem hlaut Gullna ljónið á kvikmyndahátíðinni í Feneyjum árið 2014, og er lokakaflinn í þrísögunni hans um lífið, dauðann og hvað það merkir að vera manneskja. Sam og Jónatan eru farandsalar sem bjóða upp á margs konar grínvörur – með afar misjöfnum árangri. Þeir félagar eru eins konar Don Kíkóti og Sansjó Pansa 21. aldarinnar og við fylgjum þeim eftir á ævintýralegri ferð þar sem komið er við í lífi og tilveru fjölda mismunandi persóna. Á þessu ferðalagi fáum við að sjá fegurð í einni svipan og smásálarhátt í þeirri næstu, og um leið upplifum við kímnina og harminn sem býr innra með okkur öllum. Þetta er ferðalag sem endurspeglar mikilfengleika lífsins, en sýnir um leið hversu brothætt og veik manneskjan er. Kvikmyndir Andersson eru í senn harmrænar, afkáralegar, íhugular og sprenghlægilegar og minna á stundum á verk Samuels Beckett, Ingmars Bergman eða Laurel og Hardy, en hafa þó í raun algerlega einstaka listræna nálgun. Í Dúfa sat á grein … dregur Andersson saman mismunandi þræði úr fyrri kvikmyndum sínum svo úr verður margþætt heildarmynd og segja má að myndin sé eins konar hátindur á ferli eins merkilegasta kvikmyndaleikstjóra samtímans – og óhætt að kalla hana meistaraverk.
Laugardagur 23. feb. kl. 20:00
Sunnudagur 24. feb. kl. 20:00
ÁSTARSAGA (EN KÄRLEKSHISTORIA, 1970)
Tvö ungmenni, full af eldmóði og hugsjónum, upplifa fyrstu ástina í þessari rómantísku kvikmynd. Þau reyna að halda í vonina og ástina, þrátt fyrir efasemdir hinna fullorðnu, sem reyna að letja þau og stía sundur. Foreldrar þeirra eru mæddir af raunum hversdagslífsins og eiga erfitt með að skilja æskubjartar vonir ungmennanna um ást og sameiginlega framtíð. Rolf Sohlman og Ann-Sofie Kylin eru í hlutverkum ástfangna parsins sem reynir að hefja sig yfir þrúgandi vonleysi og brostnar vonir foreldranna.
Föstudagur 22. feb. kl. 17:00
Sunnudagur 24. feb. kl. 17:00
stuttmyndir:
Eitthvað gerðist (Någonting har hänt, 1987)
Í þessari mynd reyndir Andersson að greina jafnt staðreyndir og goðsagnir sem tengjast uppgötvun og útbreiðslu eyðniveirunnar, en myndin er styrkt af heilsugæsluyfirvöldum í Svíþjóð (Socialstyrelsen) og hefur verið sýnd í skólum, framhaldsskólum og háskólum um alla Svíþjóð.
Laugardagur 5. október (Lördagen den 5.10, 1969)
Þessi svarthvíta kvikmynd frá sjöunda áratug síðustu aldar er borgarsaga sem gerist á einum degi. Ungur maður ætlar að eiga ánægjulegan dag með kærustunni, en ýmislegt verður til að valda honum angist og áhyggjum.
Að ná í hjól (Hämta en cykel, 1968)
Þessi kvikmynd er í lit og lýsir, í brotakenndum myndum sem snerta áhorfandann djúpt, morgni í lífi ungra elskenda. Að ná í hjól sýnir okkur á fallegan og nærfærinn hátt hvernig þessi ástföngnu ungmenni búa sig undir nýjan dag og má kalla mínímalíska rannsókn á því sem gerist þegar maður fer vitlausum megin fram úr.
Að heimsækja son sinn (Besöka sin son, 1967)
Sagan í myndinni er um foreldra (Lars Karlsteen, faðirinn, og Maud Backeus, móðirin) sem koma í heimsókn til sonar síns (Peter Egge) og kærustu hans (Kajsa Wilund) í fyrsta skipti. Faðirinn er mjög óánægður með aðstæðurnar á heimilinu og lætur óánægju sína stöðugt í ljós. Sonurinn gerir sitt besta til að hunsa frekju og yfirgang föður síns og sneiða hjá rifrildi …
Fagra Veröld (HÄRLIG ÄR JORDEN, 1990)
Hópur fólks stendur við sendiferðabíl í útjaðri borgar. Nöktu fólkinu er smalað inn í bílinn og hurðinni lokað. Púströrið er síðan tengt inn í bílinn sem keyrir með fólkið í hringi. Karlmaður á miðjum aldri lítur á áhorfendur.
Sýningartími Stuttmynda:
Laugardagur 23. feb. kl. 12:00 – 15:30
Sunnudagur 24. feb, kl. 12:00 – 15:30
